Ο Τσαϊκόφσκι στην Μετροπόλιταν Οπερα

Ο Τσαϊκόφσκι σε παγκόσμια απευθείας μετάδοση από τη Μετροπόλιταν Όπερα
Το κοινό σε 64 χώρες του κόσμου θα έχει την ευκαιρία να παρακολουθήσει το νέο ανέβασμα της όπερας “Ευγένιος Ονέγκιν” στη Μετροπόλιταν Όπερα, με την Άννα Νετρέμπκο στο ρόλο της Τατιάνας και τον Βαλέρι Γκέργκιεφ στη διεύθυνση ορχήστρας.

Η νέα σκηνοθεσία της όπερας του Πιότρ Τσαϊκόφσκι, “Ευγένιος Ονέγκιν”, θα εγκαινιάσει τη σεζόν στη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης. Για το κοινό του Μετροπόλιταν, η σεζόν ξεκινά στις 23 Σεπτεμβρίου, ενώ για το παγκόσμιο κοινό, στις 5 Οκτωβρίου, όταν θα γίνει η απευθείας μετάδοση σε οθόνες υψηλής ευκρίνειας (HD), σε 64 χώρες του κόσμου.
Η Μετροπόλιταν Όπερα πρωτοπορεί στην παγκοσμιοποίηση του είδους, προσφέροντες πολλές δυνατότητες για παρακολούθηση των παραστάσεων από απόσταση. Το πρότζεκτ Live in HD επιτρέπει στις παραστάσεις της όπερας να προβάλλονται σε κινηματογραφικές οθόνες σε πραγματικό χρόνο, και οι θεατές των κινηματογραφικών αιθουσών παρακολουθούν τα έργα ως συναρπαστικές ταινίες, ενώ στα διαλείμματα προβάλλονται ρεπορτάζ από τα καμαρίνια και συνεντεύξεις διασημοτήτων. Μια εκδοχή για το σπίτι είναι η υπηρεσία Met Opera on Demand που επιτρέπει την παρακολούθηση των -ήδη μαγνητοσκοπημένων- έργων στον υπολογιστή, σε υψηλή ανάλυση.
Από τον Πούσκιν στον Τσαϊκόφσκι
Αξίζει πραγματικά να δείτε τον “Ονέγκιν”. Πρόκειται για ένα από τα σημαντικότερα έργα του ρωσικού πολιτισμού του 19ου αιώνα. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι και στις δύο γνωστές εκδοχές του το έργο εμφανίζεται σε ασυνήθεις μορφές: Στον Πούσκιν, δεν είναι “ποίημα”, αλλά “μυθιστόρημα σε στίχους”, στον Τσαϊκόφσκι, αρχικά, δεν είναι όπερα, αλλά “λυρικές εικόνες”.
Αν μιλήσουμε για το μυθιστόρημα του Αλεξάντρ Πούσκιν, που αποτέλεσε τη βάση για το λιμπρέτο, πρόκειται για το πιο γνωστό ποιητικό έργο στη Ρωσία. Αποσπάσματά του αποστηθίζονται ήδη στο Δημοτικό, και πολλοί στίχοι κυκλοφορούν ως αποφθέγματα και παροιμίες. Πολλοί φιλόλογοι πιστεύουν ότι ο Πούσκιν όρισε με το έργο του την κατεύθυνση ολόκληρης της ρωσικής λογοτεχνίας, όπως γενικά, με το έργο του, πραγματοποίησε τη μεταρρύθμιση της ρωσικής λογοτεχνικής γλώσσας.
Η υπόθεση δεν είναι ιδιαίτερα περίπλοκη. Στην απομακρυσμένη επαρχία καταφθάνει ο Ευγένιος, δανδής από τη πρωτεύουσα, και τον ερωτεύεται αμέσως η νεαρή, συνεσταλμένη και ρομαντική, Τατιάνα. Παρά τα αυστηρά ήθη του 19ου αιώνα, του απευθύνει μια επιστολή όπου του εμπιστεύεται τα αισθήματά της, και σε απάντηση λαμβάνει αποστασιοποιημένες υπεκφυγές. Λίγο μετά, ο Ονέγκιν σκοτώνει σε μονομαχία τον φίλο του, που είναι και γαμπρός της μικρότερης αδελφής της Τατιάνας, και εγκαταλείπει αυτά τα μέρη. Μερικά χρόνια αργότερα, συναντά την Τατιάνα σε μια χοροεσπερίδα στη πρωτεύουσα. Εκείνη είναι παντρεμένη με έναν επιφανή  στρατηγό. Τώρα έρχεται η σειρά του Ευγένιου να γράψει στη Τατιάνα επιστολές γεμάτες πάθος, αλλά εκείνη, παρότι νιώθει ακόμη ερωτευμένη με τον Ονέγκιν, μένει πιστή στον σύζυγό της. Με βάση αυτή την ιστορία, ο Πούσκιν δημιουργεί μια ολόκληρη εγκυκλοπαίδεια της ρωσικής ζωής, με αξιόπιστες εικόνες της καθημερινής ζωής της Αγίας Πετρούπολης, της Μόσχας και της ρωσικής περιφέρειας του 19ου αιώνα.
Εν μέρει, ήταν ακριβώς αυτή η “ρωσικότητα” που προσέλκυσε σχεδόν μισό αιώνα μετά το ενδιαφέρον του Τσαϊκόφσκι. “Η όπερα, βέβαια, δεν επιφυλάσσει κάποια τολμηρή δραματική χειρονομία, αλλά θα αποδώσει μια ενδιαφέρουσα, καθημερινή πραγματικότητα, με τόση ποίηση μέσα της!,” έγραψε  το 1877 στη φίλη του και προστάτιδα Ναντέζντα φον Μεκ. Ο Τσαϊκόβσκι έτρεφε ιδιαίτερη εκτίμηση στην ποίηση του Πούσκιν που, κατά τη γνώμη του, “με τη δύναμη ενός ιδιοφυούς ταλέντου ξεφεύγει συχνά από τον στενό κύκλο της στιχουργίας στις αχανείς εκτάσεις της μουσικής”.
Προσωπικά βιώματα
Η εργασία πάνω στην όπερα συνέπεσε με μια περίεργη και μαζί ατυχή περίσταση στη ζωή του Τσαϊκόφσκι. Απ' όλες τις σκηνές του “Ευγένιου Ονέγκιν”, ο συνθέτης έβρισκε τη μεγαλύτερη έμπνευση στη σκηνή της συγγραφής της εξομολογητικής επιστολής από την Τατιάνα. Όπως και ο πρωταγωνιστής του λογοτεχνικού έργου, έλαβε και ο ίδιος κάποτε μια επιστολή από μια  άγνωστή του, με την ερωτική της εξομολόγηση. Όμως στην εξέλιξη αυτής της ιστορίας, σε αντίθεση με τον Ονέγκιν, ο Τσαϊκόφσκι όχι μόνο δεν επέπληξε την αποστολέα για την κίνησή της, αλλά ξεκίνησε αλληλογραφία και το καλοκαίρι του 1877, στο μέσο της ενασχόλησής του με την όπερα, την παντρεύτηκε. Η κατάληξη δεν ήταν ευνοϊκή. Πολύ γρήγορα ο συνθέτης συνειδητοποίησε ότι η σύζυγός του του είναι ολοκληρωτικά ξένη, και δίπλα της όχι μόνο δε μπορεί να γράφει μουσική, αλλά και ο ίδιος ο βίος του ήταν αφόρητος. Για να χειριστεί το αδιέξοδο και να θεραπεύσει την κλονισμένη από την ψυχολογική πίεση υγεία του, ο Τσαϊκόφσκι ταξίδεψε στο εξωτερικό, στην Ελβετία και την Ιταλία, όπου και ολοκλήρωσε την όπερα στις αρχές του 1878.
Κατά τη διάρκεια της σύνθεσης του “Ονέγκιν”, ο Τσαϊκόφσκι είχε αμφιβολίες. Του φαινόταν ότι αυτή η όπερα “ποτέ δεν θα ενταχθεί στο σταθερό ρεπερτόριο των μεγάλων θεάτρων”, και ότι “δεν είναι αρκετά ζωηρή και συναρπαστική για να αγαπηθεί από το κοινό”. Όλη η ελπίδα του συνθέτη ενέκειτο στην “ειλικρίνεια” με την οποία την είχε συνθέσει, καθώς και στο ότι κατά τη δημιουργία της “υπάκουε σε μια ακαταμάχητη ανάγκη της ψυχής του”. Άλλες αμφιβολίες του συνθέτη συνδέονταν με το γεγονός ότι θα ήταν δύσκολο να βρεθούν οι κατάλληλοι ηθοποιοί για τους κύριους ρόλους. Το δυναμικό του λυρικού θεάτρου εκείνης της εποχής σήμαινε ότι οι πρωταγωνιστές θα έχουν προχωρημένες ηλικίες και ειδικό σωματότυπο, ενώ ο ίδιος ο Τσαϊκόφσκι απεχθανόταν την αλλοίωση των χαρακτήρων, ιδιαίτερα της αγαπημένης του Τατιάνας.
Μια “ντίβα” από τη Ρωσία
Με τη σκηνοθέτιδα, την Deborah Warner, μπορούμε να μην ανησυχούμε για την Τατιάνα στην Μετροπόλιταν Όπερα, μιας και το ρόλο αυτό θα παίξει η Άννα Νετρέμπκο, νέα, όμορφη, ταλαντούχα βιρτουόζα. Η ντίβα από τη Ρωσία πρωταγωνιστεί στις καλύτερες λυρικές σκηνές του κόσμου, ενώ το 2007 το περιοδικό The Time την συμπεριέλαβε, πρώτη ανάμεσα στους κλασικούς μουσικούς, στη λίστα των 100 πιο ισχυρών ανθρώπων στον κόσμο.
Διευθυντής της ορχήστρας είναι ο Βαλέρι Γκέργκιεφ, ο “ανάδοχος” της Νετρέμπκο στη λυρική σκηνή, αφού ακριβώς στο θέατρο Μαριίνσκι, το οποίο από το 1988 διευθύνει ο μαέστρος Γκέργκιεφ, πραγματοποιήθηκε το ντεμπούτο της Άννας. Στο ρόλο του Ονέγκιν θα εμφανιστεί ο Πολωνός βαρύτονος, Mariusz Kwiecien. Η όπερα θα τραγουδηθεί στα ρωσικά, ενώ θα υπάρχουν υπέρτιτλοι στα αγγλικά, γερμανικά και ισπανικά.