Η Αναγέννηση της ρωσικής επιστήμης

Πρόσφατα, στην Αγία Πετρούπολη έγινε το 38ο συνέδριο της Ομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Βιοχημικών Ενώσεων (FEBS). Ενα από τα μεγαλύτερα διεθνή φόρα των Φυσικών επιστημών. Εκτιμάται ότι η διοργάνωση σηματοδοτεί και επίσημα την επιστροφή της Ρωσίας στην παγκόσμια επιστημονική ελίτ.

 

Για τη Ρωσία, είναι η δεύτερη διοργάνωση τέτοιου μεγέθους. Το 1984 το συνέδριο FEBS είχε διεξαχθεί ξανά στη Μόσχα, πρωτεύουσα τότε της ΕΣΣΔ. Έκτοτε, στη χώρα άλλαξαν πολλά, ενώ και στη Βιολογία συνέβησαν αρκετά γεγονότα που αποτέλεσαν αληθινή επανάσταση. Στα εργαστήρια άρχισε η κλωνοποίηση των θηλαστικών, οι επιστήμονες έμαθαν να μεταμοσχεύουν βλαστικά κύτταρα, οι ερευνητές αποκωδικοποίησαν το ανθρώπινο γονίδιο…

Τα τελευταία 30 χρόνια η ρωσική επιστήμη πέρασε από μεγάλες δοκιμασίες, που την απομάκρυναν από την έρευνα αιχμής. Αυτή η αρνητική κατάσταση δεν ήταν εύκολο να αντιστραφεί, καθώς χρειάστηκε να γίνει επίμονη και σκληρή εργασία. Οπως φαίνεται, τα τελευταία χρόνια οι ρώσοι Βιολόγοι τα κατάφεραν. Μάλιστα, η διεθνής επιστημονική κοινότητα αξιολόγησε ιδιαίτερα τις επιτυχίες του προγράμματος «Ιόντα του Σκουλατσιόφ». Το 2004 οι ρώσοι Βιοχημικοί, υπό την καθοδήγηση του Βλαντίμιρ Σκουλατσιόφ, συνέθεσαν την ένωση SkQ1, η οποία θεωρείται ως ένα πιθανό φάρμακο κατά της γήρανσης. Ο ακαδημαϊκός της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, Σεργκέι Λουκιάνοφ, ανέπτυξε πρόσφατα μια τεχνολογία μοναδικών φθοριζουσών πρωτεϊνών, οι οποίες επιτρέπουν τη μελέτη ζωντανών μικροοργανισμών σε κυτταρικό επίπεδο. Ταυτόχρονα, οι επιστήμονες του Ινστιτούτου Βιολογίας γονιδίων δημιούργησαν ένα μόριο, τον «νανο-μεταφορέα», το οποίο είναι ικανό να μεταφέρει ένα φάρμακο στον πυρήνα του κυττάρου. Η καινοτομία αυτή, κάνει τη θεραπεία των ογκολογικών παθήσεων αποτελεσματικότερη.  

Όταν το 2008 εκπρόσωποι της FEBS πήγαν στο Νοβοσιμπίρσκ για το 5ο συνέδριο της Ρωσικής Ένωσης Βιοχημικών και Μοριακών Βιολόγων, δοκίμασαν τόσο μεγάλη έκπληξη από το επίπεδο των εισηγήσεων που παρουσιάστηκαν, που πρότειναν στους ρώσους συναδέλφους τους να μετάσχουν στο διαγωνισμό του συνεδρίου της FEBS. Κάτι που έγινε πραγματικότητα το 2011. Όσον αφορά το 38ο συνέδριο της FEBS, αυτό προσέφερε στους μετέχοντες τη μοναδική δυνατότητα να πληροφορηθούν για τα νέα προγράμματα των συναδέλφων τους από άλλες χώρες. Παράλληλα, επέτρεψε στους νεαρότερους επιστήμονες να επικοινωνήσουν με τους μετρ των επιστημών.

Τη μεγάλη σημασία αυτών των επαφών επισημαίνει ο Αλεξάντρ Γκαμπίμποφ, πρόεδρος της Ρωσικής Ένωσης Βιοχημικών και Μοριακών Βιολόγων, και πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής της FEBS. «Η άνοδος και εδραίωση της ρωσικής επιστήμης στα ανώτερα επίπεδα –αναφέρει- αποτελεί πλέον καθήκον της νεολαίας, η οποία περιλαμβάνει ένα μεγάλο αριθμό από πολλά υποσχόμενους επιστήμονες. Σε αυτούς παρουσιάζεται μια ανεκτίμητη ευκαιρία να βγουν στο προσκήνιο, να αξιολογήσουν τις προοπτικές της εργασίας τους, και να πάρουν μια πρώτη γεύση συμμετοχής σε ένα τέτοιο επίπεδο».

Μοναδικές συμμετοχές και Νομπελίστες

Οι διοργανωτές του τελευταίου συνεδρίου της FEBS, περίμεναν από καιρό τη διεξαγωγή του και συνέδεαν με αυτό πολλές ελπίδες. Να ποια είναι η γνώμη του πολωνού καθηγητή, Άνταμ Σέβτσικ: «Μπορεί να πει κανείς ότι οι διοργανωτές κατόρθωσαν μέσα σε ένα συνέδριο να χωρέσουν δύο. Πόσο μάλλον, αφού σε σύγκριση με άλλα συνέδρια, εδώ παρίστανται διπλάσιοι ομιλητές, ενώ μεταξύ των μετεχόντων βρίσκονται 11 κάτοχοι του βραβείου Νόμπελ, οι Σίντνεϊ Άλτμαν, Κουρτ Βίτριχ, Άντα Γιόνατ, Ρότζερ Κόρνμπεργκ, Ζαν-Μαρί Λεν, Ρίτσαρντ Ρόμπερτς, Σουσούμου Τονεγκάβα, Ζιλ Χόφμαν, Ρόμπερτ Χούμπερ, Άαρον Τσεχανόβερ, Τζακ Σόστακ».

 

Να ληφθεί υπόψη ότι στις εργασίες του συνεδρίου μετείχαν 3.000 σύνεδροι από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, τον Καναδά, την Κίνα και την Ιαπωνία. Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ρωσικού Ιδρύματος Θεμελιωδών Ερευνών, Βλαντισλάβ Πάντσενκο, με την υποστήριξη του Ιδρύματος, στο συνέδριο μπόρεσαν να συμμετάσχουν επίσης, πάνω από 300 νέοι ρώσοι επιστήμονες. Τη Ρωσία εκπροσώπησαν πολλοί ειδικοί από το κέντρο καινοτομιών, Σκόλκοβο. Την ονομαζόμενη «ρωσική Σίλικον Βάλλεϋ». Τα μέλη του πραγματοποίησαν ένα εκτεταμένο πρόγραμμα διαλέξεων που αφορούσε θέματα όπως τα βλαστικά κύτταρα, το νομοσχέδιο που ετοιμάστηκε στη Ρωσία για τα βιοϊατρικά κυτταρικά προϊόντα, τις έρευνες για την αντιμετώπιση του καρκίνου κ.α. Στο πλαίσιο των παρουσιάσεων του Σκόλκοβο, ο καθηγητής Βλαντίμιρ Ζέλμαν μίλησε για τα αποτελέσματα του προγράμματος «Ανθρώπινα γονίδια».

Ο Πιότρ Φέντιτσεφ, επιστημονικός διευθυντής της εταιρίας Quantum Pharmaceuticals η οποία εδρεύει στο Σκόλκοβο, υποστηρίζει ότι χωρίς διεθνείς επαφές, συμπεριλαμβανομένων και αυτών στα πλαίσια της FEBS-2013 και των διαλέξεων του Σκόλκοβο, αλλά και χωρίς την υποστήριξη μεγάλων επιστημονικών κέντρων, οι επιστήμονες είναι δύσκολο να φτάσουν σε επιτυχίες. Ειδικότερα για το Σκόλκοβο δήλωσε, ότι η χρηματοδότηση από πλευράς του δύο προγραμμάτων της εταιρίας του, υπήρξε καθοριστική.

Ο Νομπελίστας στη Χημεία το 2004, ισραηλινός επιστήμονας, Άαρον Τσεχανόβερ, δηλώνει βέβαιος πως μόνο με την επικοινωνία και ανταλλαγή επιστημονικών εμπειριών, θα σταθεί εφικτό να γίνει ορατή μια ολοκληρωμένη εικόνα της ζωής, να συγκεντρωθούν όλα τα κομμάτια του παζλ που τη συνθέτουν. Τέλος, η Άντα Γιόνατ, που τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ στη Χημεία το 2009, θεωρεί ότι τους επιστήμονες που συγκεντρώθηκαν στο συνέδριο της Αγίας Πετρούπολης, τους χαρακτηρίζει κατά πρώτο λόγο η επιστημονική περιέργεια, γι’ αυτό και τους περιμένει ένα δύσκολο, αλλά αληθινά συναρπαστικό μέλλον...